Khám phá nền văn minh Trung Hoa cổ (Phần 2)
Trò nối tiếp thầy cùng hướng về phương Đông..
Tình hình học tập và công cụ giảng dạy của thế hệ các nhà Hán học lớn tuổi cũng còn khá lạc hậu. Họ không giống với thế hệ “Trung Quốc thông” (中国通- chuyên gia về Trung Quốc) đầu tiên – những nhà thống trị thực dân, những viên chức ngoại giao đã từng đặt chân đến Trung Quốc. Họ kế thừa kinh nghiệm của những người đi trước này, song họ nghiên cứu Hán học với tất cả tâm nguyện và lòng nhiệt thành. Có thể nói, hầu hết họ là những người dũng cảm dám dấn thân vào lĩnh vực khoa học nhân văn ít người quan tâm này.
Thời sinh viên khi giáo sư N.G.D Malmqvist – Thụy Điển lần đầu tiên đọc bản dịch Đạo Đức Kinh của Lão Tử, ông đã quyết định bỏ học tiếng Latinh và Hy lạp, chuyển sang trường Stockholm để học tiếng Trung Quốc. Do khó tìm nhà trọ và lo sợ không dám nói với gia đình về việc chuyển ngành học này, ông đã phải ngủ ngoài công viên và ga xe lửa suốt hai tháng đầu. Khi giáo sư Zurcher quyết định chuyển sang học tiếng Trung Quốc, các bạn học đã mỉa mai ông: “Anh có điên không? Anh học ngành này để làm gì? Anh có thể tìm việc ở đâu chứ?”.
Giờ đây cả hai vị đều trở thành những nhà Hán học lừng danh trong lĩnh vực chuyên ngành của họ. Số sinh viên đăng ký học ngành này ban đầu lưa thưa nhưng về sau ngày càng tăng, lên đến hàng trăm sinh viên.
Hai nguyên nhân chính thu hút lượng sinh viên vào khoa Trung Quốc học là sức hấp dẫn của nền văn hóa Trung Hoa cổ và sức thu hút của thị trường. Nhưng thật đáng tiếc khi có quá nửa số sinh viên bỏ học vào năm thứ hai.
Theo giáo sư Zurcher “hầu hết các sinh viên mới đều rất hứng thú khi học, song khi thực sự nhập môn rồi thì họ mới nhận ra rằng việc học một ngoại ngữ và tìm hiểu một nền văn hóa khác phải cần một quá trình khổ luyện. Huống hồ chi Trung Quốc rất khác lạ so với các nước mà sinh viên phương Tây quen thuộc như Đức, Anh và Pháp”.
Giáo sư Wilt Idema thuộc Viện nghiên cứu Hán học Leiden lại giải thích sinh viên rất hào hứng khi học 10 ký tự Hán ngữ đầu tiên, đến 100 ký tự thì hứng thú hãy còn, nhưng khi lượng từ tăng lên đến khoảng 9.900 thì thật khó có ai không cảm thấy nhàm chán.
Hơn nữa, hãy hình dung các em sinh viên 18, 19 tuổi cứ phải lặp đi lặp lại câu hỏi “tôi muốn mua hai con tem 10 xu”, rồi trả lời rằng “Xin lỗi, chúng tôi chỉ bán tem 20 xu” v.v. bằng tiếng Trung Quốc. Rõ ràng những thứ này không hề thỏa mãn tham vọng tri thức lớn lao mà họ ấp ủ khi bước vào đại học.
Trở thành người Trung Quốc..
Giáo sư Idema cho biết “Thật ra, không phải sinh viên nào cũng có khả năng dung nạp một nền văn hóa với hệ thống ngôn ngữ và cách tư duy hoàn toàn khác biệt”. Giáo sư còn thổ lộ rằng “chúng ta không bắt buộc sinh viên phải “trở thành” người Trung Quốc nhưng ít nhất chúng ta phải biết cách duy trì niềm đam mê và động cơ của sinh viên. Có như vậy, sinh viên mới lĩnh hội được những kiến thức cần thiết về ngôn ngữ, lịch sử và văn hóa”
Dĩ nhiên ngôn ngữ là chìa khóa để tìm hiểu một nền văn minh. Trong trường hợp của văn minh văn hóa Trung Hoa lại càng không có lối đi tắt. Thiết nghĩ có ai trong số những học giả thế hệ đầu tiên không gặm từng câu chữ những tác phẩm kinh điển như Tả Truyện hay Kinh Xuân Thu?
Khoảng 15 hay 20 năm trước, các giáo viên đã sử dụng hình ảnh, phim đèn chiếu và hình minh họa làm công cụ hỗ trợ cho việc giảng dạy. Nhưng giáo sư Zurcher lại nhận ra một linh cảm khác. Linh cảm này phát sinh khi xem tivi, song đó không phải là chương trình chính thống mà lại là quảng cáo.
