1.Tam cương ngũ thường là gì ?
Tam cương ngũ thường là chuẩn mực đạo đức, đời sống chính trị, xã hội được Khổng Tử đặt ra và nam giới phải theo, bên cạnh tam tòng tứ đức mà nữ giới phải theo. Khổng tử đã nói rằng một xã hội mà luôn duy trì được tam cương ngũ thường là một xã hội bình an , hạnh phúc.
Không thể phủ nhận rằng nền văn hóa Trung Hoa nói chung và nho giáo nói riêng có sự ảnh hưởng nhất định đến Việt Nam. Do đó “tam cương ngũ thường” không có gì là lạ lẫm với người Việt Nam máu đỏ da vàng chúng ta thế nhưng ý nghĩa sâu xa của nó là gì thì không phải ai cũng nắm rõ và hiểu được .Cùng nhau tìm hiểu tìm hiểu về chuẩn mực đời sống “tam cương ngũ thường” trong xã hội xưa nhé .
Đức KHỔNG TỬ (551 TCN-479 TCN) đã dạy: làm trai phải tôn trọng
- Tam Cương :
- quân thần cương : bổn phận đối với Vua. Nay, hết chế độ quân chủ rồi, ta thế bằng bổn phận đối với Tổ quốc.
- phụ tử cương: bổn phận đối với Cha / đạo cha con.
- phu thê cương: bổn phận đối với vợ / đạo vợ chồng.
- Ngũ Thường: nhân, nghĩa, lễ, trí, tín. Ta thử thiếu một trong năm chữ vừa kể, nhứt là chữ tín, xem còn ai muốn giao thiệp với mình nữa không.
Đến nay, sau hơn 2500 năm, bốn chữ " Tam Cương Ngũ Thường " vẫn bất di, bất dịch. Người dân Trung quốc vẫn còn phải nhìn nhận Đức Khổng Tử là " vạn thế sư biểu ", đang có chiến dịch dựng tượng Khổng Tử ở nhiều nơi trên đất nước của họ
2.Tam cương ngũ thường trong tiếng Trung là gì ?
Tam cương ngũ thường 三纲五常 / sāngāngwǔcháng /
Tam cương : 三纲 sāngāng (Tam là ba (三/ sān), cương là giềng mối hay còn gọi là giềng mối (纲/gāng).. đầu mối chính (nói khái quát); dùng để chỉ khuôn phép, kỉ cương .Giềng mối chính là mối chính liên kết với các mối khác, hiểu theo nghĩa bóng là mối quan hệ chủ đạo, dựa vào nó mà điều chỉnh các mối quan hệ khác.
Tóm lại , đơn giản tam cương là chỉ ba mối quan hệ chính trong xã hội:
+ Quân thần cương 君为臣纲 jūn wéi chén gāng: bổn phận đối với Vua. Nay, hết chế độ quân chủ rồi, ta thế bằng bổn phận đối với Tổ quốc.
+ Phụ tử cương 父为子纲 fù wéi zǐ gāng: phận đối với Cha / đạo cha con.
+ Phu thê cương 夫为妻纲 fū wéi qī gāng: bổn phận đối với vợ / đạo vợ chồng.
Ngũ thường 五常/ wǔcháng/. Ngũ (五/ wǔ) là năm, thường (常/ cháng) là thường thường, thường ngày , thường xuyên xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày của con người. Như vậy ngũ thường chính là năm điều thường xuất hiện trong cuộc sống con người, nó hình thành nên đạo đức mà mỗi người nên có. Đó là:
+ Nhân 人 rén: nhân là người, học cách thành nhân . Trước khi muốn thành tài thì phải thành người. Để trở thành người tốt có ích cho xã hội thì phải có cái tâm, cái tâm biết yêu thương muôn loài muôn người. “có tâm ắt có tầm “
+ Lễ 礼 yì: lễ trong lễ độ, lễ phép. “Lễ” chỉ dạy con người cách đối nhân xử thế sao cho hòa hợp, hòa nhã , tôn trọng và hòa nhã với mọi người.
+ Nghĩa 义 lǐ: chính nghĩa, sự công tâm, công bằng . Chữ nghĩa ở đây trong ngũ thường dạy con người phải cư xử sao cho công bằng, theo lẽ phải, theo cái tình cái lý.
+ Trí 智 zhì: trí trong trí tuệ, trí khôn. Trí thể hiện sự sáng suốt, minh bạch. Người có trí là người giữ được sự sáng suốt, biết cách nhìn nhận, phân biệt đúng sai, phải trái, thiện ác.
+ Tín 信 xìn: chính là chữ tín, sự tin tưởng, tín nhiệm, niềm tin. Tín trong ngũ thường dạy con người ta làm người phải biết giữ chữ tín, nó lời phải giữ lấy lời.
Như vậy , tam cương và ngũ thường là lẽ đạo đức mà nam giới phải theo , đó chính là chuẩn mực của nam giới trong xã hội ngày xưa .
3.Tam cương ngũ thường , tam tòng tứ đức
Bên cạnh cuẩn mực sống Tam cương ngũ thường của nam giới , Tam tòng tứ đức chính là lẽ đạo đức mà nữ giới phải theo. Khổng Tử cho rằng người trong xã hội giữ được tam cương, ngũ thường, tam tòng, tứ đức thì xã hội được an bình, hạnh phúc .
Tam tòng: tam là ba , tòng là theo. Tam tòng là ba điều người phụ nữ phải tuân theo, gồm: "tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử".
1. Tại gia tòng phụ: người phụ nữ khi còn ở nhà phải theo cha.
2. Xuất giá tòng phu: lúc lấy chồng phải theo chồng.
3. Phu tử tòng tử: nếu chồng qua đời phải theo con.
Tứ đức: tứ là bốn; đức là tính tốt. Tứ đức là bốn tính nết tốt người phụ nữ phải có, là: công - dung - ngôn - hạnh.
1. Công: làm giỏi, khéo léo trong việc làm.
2. Dung: (phải trao chuốc sắc đẹp) hòa nhã trong sắc diện.
3. Ngôn: dịu dàng, mềm mại trong lời nói.
4. Hạnh: nhu mì trong tính nết.
- Người phụ nữ có đủ đức tính trên , sẽ xây dựng gia đình thành một tổ ấm cho nhiều thế hệ, là nơi nương tựa cho trẻ thơ, là trạm dừng chân nghỉ ngơi cho trai tráng, là thành lũy cuối cùng của tuổi già.
- Đức hạnh của người phụ nữ hiện đại ngày nay đang bị thoái hóa, biến tướng theo chiều hướng tiêu cực . Vì một số bạn trẻ , đặc biệt là tuổi teen lầm tưởng rằng phải biết uống rượu, đánh nhau, đi qua đêm, bỏ học, chửi thề và yêu nhiều, mới ngầu , mới là "người phụ nữ lý tưởng".
- Các nhà tâm lý học đã nhận định rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến giảm đức hạnh của các bạn gái là cha mẹ chưa quan tâm con cái đúng cách và đúng mực. Đâu ai biết được rằng khi đã lập gia đình thì mọi buồn vui, hạnh phúc, đau khổ, thành công hay thất bại đều do cái đức hạnh của người phụ nữ quyết định cả.
- Về trinh tiết, trong đạo vợ chồng vấn đề tình dục là điều không thể thiếu, nhưng người phụ nữ phải biết giữ gìn trinh tiết cho đến khi về nhà chồng. Giới trẻ hiện đại ngày nay , được du nhập văn hóa từ phương Tây quan chuyện giữ gìn trinh tiết không còn quan trọng nữa , cho yêu là hiến dâng, thậm chí khi chưa yêu, chỉ mới quen nhau cũng vẫn quan hệ.
- Ngày nay, có nhiều bạn gái thích sống thử trước hôn nhân. Một số bạn rất ngây thơ trong chuyện này: Ai sẽ là người chịu thiệt thòi? Nạn nhân chính là người con gái. Con trai vốn ích kỷ, họ chỉ muốn được thỏa mãn nhu cầu xác thịt, nhưng khi cưới vợ, họ lại muốn người con gái ấy hoàn toàn trinh nguyên.
- Đến một ngày nào đó, bạn sẽ gặp một người mà bạn thật sự yêu thương, liệu bạn có đủ dũng cảm để đối mặt với người ấy và liệu họ có chấp nhận khi bạn không còn trong trắng? Hay họ luôn nghi ngờ sự nhẹ dạ của bạn:
"Rủi để khách tóm thâu tiết hạnh,
Tránh không qua nhẹ tánh nghi ngờ.”
[Nữ Trung Tùng Phận]
- Các bạn gái Việt Nam trong thời đại ngày nay, đúng là có rất nhiều cám dỗ và cạm bẫy, nhưng các bạn hãy tự bảo vệ chính mình, đừng tự hủy hoại bản thân và cuộc sống sau này. Tiêu chuẩn tối cao của cái đẹp muôn thuở vẫn là sự hài hòa giữa sắc đẹp thân thể và nhân cách.
4. Lời bài hát Tam Cang Ngũ Thường
Tam cương ba điều trong một kiếp
Quân tôi, thần tử hiếu trung
Ơn sâu trọn đạo Phụ tử
Trăm năm lòng son nghĩa một đời phu xướng phụ tùy
Xưa nay sang hèn trong một kiếp
Như mây phù vân thoáng qua
Nhân sinh Lễ Nghĩa Trí Tín
Chớ nên vội quên lẽ ngũ thường… chuyện nay tích xưa !
Trai lớn lên thời một dạ trung hiếu làm đầu
Gái lớn lên thời chữ tiết hạnh là câu trau mình
Đệ huynh chớ nặng lợi danh
Tử tôn chớ vong tình thâm
Nghĩa phu thê thuận tình keo sơn
Thế thái nhân tình đời người như gió như mây
Lẽ sống ở đời đừng vì xem trăng quên đèn
Nhục vinh, sướng khổ, buồn vui
Bởi do đức nhân mà thôi
Trọn vẹn bốn chữ kiếp đời nhân sinh…
Tam cương ngũ thường !